19 december 2013: Rotterdam – Marrakech

Marokko, nu wel! Lukte het vier jaar geleden ter elfde uren niet vanwege een nieuwe financieringsronde op het werk, nu schuiven Irma en ik de dozen in de bagageruimte van de taxi die ons comfortabel op Zestienhoven afzet. Na dik zes jaar weer fietsen, het voelt goed alle fietsspullen van het stof te hebben ontdaan. Een rondje Zwerfkei was niet nodig….. ik heb alles!

De vlucht is mooi. Rotterdam, de Maasvlakte, de Zeeuwse Eilanden, de Belgische kust. Bekend terrein. Hoewel het vliegtuig bomvol zit, de beenruimte krap is en er een flinke batterij kinderen jammeren val ik in slaap. Het zijn korte nachten geweest de afgelopen week.

Slechts een goeie drie uur vliegen, ik waan me direct in een andere wereld. De onnozele plichtplegingen bij de douane, fietsen naar de garage van de lokale agent, de stadmuren door, bagage overladen naar de kar van een kruier, het hangslot van de deur van de hotelkamer…… we zijn er!

Marrakech heeft sfeer. De soukhs zijn ’s avonds vol leven en het Marokkaanse eten smaakt goed. Een prachtige ambiance met veel mozaïek, diffuus licht, tapijten en inheemse wijn. De kaart volgt de gerechten zoals ik ze ken van El Harouchi met veel kruiden en zoetigheid, killers van iedere wijn! Het is koud buiten, maar onder de dekens is het snel warm. Slapen, de vakantie is begonnen!

20 december 2013: Marrakech

In mijn onderbewustzijn hoorde ik vanochtend vroeg de snerpende ingeblikte oproepen tot gebed uit de luidspeakers van de naburige moskeeën klinken. Het is vrijdag. Bijtijds op, maar een slow start van de dag. Uitgebreid ontbijten op het dakterras, wat mails wegwerken en plannen maken.

Op Djernaa el Fna, het centrale plein van Marrakech, is het nog relatief rustig: kramen, slangenbezweerders en handlezers. De vele steegjes die het plein omringen bieden zicht op steeds veranderende handelswaar en ambachten. De lunch bij een klein cafeetje smaakt goed. Ook buiten de Medina zetten de zandtonen van de gebouwen zich voort. Het schept een fraaie eenheid in bebouwing die verder plat en monotoon is. Met een biertje daalt bij mij het besef in dat Irma en ik bijna drie weken vakantie hebben! Toen ik gisteren de fietsdozen ongeschonden uit het vliegtuig zag komen schoten een hoop herinneringen en beelden door mijn hoofd heen. Ik heb al veel gezien per fiets, met name op het Amerikaanse continent en Zuidoost Azië. Pas voor tweede keer betreed ik het Afrikaanse continent. Al weer tien jaar terug reed ik met m’n stalen ros door Kenia, de eerste fietstocht die Irma en ik samen maakten.

Het is lekker buiten. Een blauwe lucht, kraakhelder en licht fris. In de zomer zal het hier zinderend heet zijn, geef mij dit weer maar!

Mensen hadden me gewaarschuwd voor het continu opdringerig aangesproken worden door Marokkanen. Dat valt reuze mee. Soms hoor ik wel eens drie talen tegelijkertijd, maar Irma en ik lopen ongestoord over straat. De mensen komen vriendelijk en warm over, al voel ik dat met name de jonge mannen licht ontvlambaar zijn. Ik ben niet vaak in Islamitische streken geweest. Istanbul, Kasjmir, Sumatra, Java, Kuala Lumpur, delen van Kenia en wijken in Amerikaanse steden, dat is het wel zo’n beetje. Toch voelt het straatbeeld herkenbaar aan, misschien wel van Rotterdam?

Het is fijn flaneren. De stad heeft een prachtige setting tegen het Atlas-gebergte aan. ’s Avonds is Djernaa el Fna feeëriek verlicht en dampen de eetstalletjes. Wat een drukte. De aantallen toeristen vallen in het niet bij de overgrote meerderheid Marokkanen. Een ware massa is op de been. Dag een. Ik ben er!

Zaterdag 21 december 2013: Marrakech – Agdz

Klokke negen staat de kruier voor de deur. De fietsdozen liggen netjes gestapeld op het dak van de Jeep. Een prachtige tocht door het Atlas-gebergte volgt, werkelijk schitterend berglandschap. De rode tonen van de rotsen en het zand, de blauwe lucht en de toppen die besneeuwd zijn. De pas voert tot over de 2.000 meter met enorme vergezichten. Soms waan ik me in het zuidwesten van Amerika, maar de sfeer, bouw en tekens van de bewegwijzering zijn onmiskenbaar Arabisch, laat staan de mensen……..

Vijf uur later voel ik me als een vreemde in Agdz. Een nederzetting in een verre wereld. De kashba is opgetrokken uit leem. De middag vordert. Een lunch gaat er wel in en ik heb zin even een tukkie te doen. Morgen wordt het fietsen, zal best wennen zijn…….

’s Avonds is het hartstikke donker, stil en koud, ook binnen in de eetzaal. Couscous, kip, gestoomde groente, lekker gekruid. Maar geen wijn of bier. Ik wen aan de Coca Cola! Irma en ik maken de fietsen reisvaardig, klaar voor de start, en gaan op tijd slapen.

Zondag 22 december 2013: Agdz – Nkob

Ik heb geslapen als een roos. Bijna negen uur onafgebroken. Dat voelt goed. De zon schijnt al. Een vroeg ontbijt. Ik bunker stevig door, want al dat lichte brood, dat tikt niet aan. Nog wat sleutelen aan de fietsen, water inslaan. Ready!

De eerste kilometers rollen onder mijn fiets door. Wat een heerlijk gevoel is dit weer. Ook een beetje wennen, zoekend naar het ritme en een goede zit. Het landschap is overweldigend. De rotsen en bergen in de verte, de tinten rood, de oases van groen met palmbomen die fraai afsteken tegen de blauwe lucht. In de dorpjes het dagelijkse leven. Rustig en vredig. De mensen groeten ons in het Frans…..

Een eerste klim. Die valt rauw op mijn dak. Wat dat betreft verlang ik al naar volgende week, dan zal ik me een voelen met de fiets, is het pap uit de benen en is geen berg me te hoog!

In Tansikhte strijken Irma en ik neer voor lunch. Dit gehucht kent maar een Auberge. De omelet Berber smaakt goed en is voedzaam. Eieren die nog stollend onder de deksel van de tajine vandaan komen op een bodem van tomaten. De zon schijnt ons warm, de lucht is strakblauw, de vakantie begint ideaal.

Naarmate de tocht vordert wordt het landschap desolater met nog amper bebouwing. De lucht is zo droog, ik zweet gewoonweg niet. Verraderlijk, ik drink me helemaal suf. Vanochtend voelde ik me echt in het Midden Oosten, nu zou het ook het zuidwesten van Amerika kunnen zijn of de bergwoestijnen van Zanskar in Noord-India. Wat is de wereld toch fascinerend, mijn reizigersbloed stroomt weer!

Het is stevig vals plat doortrappen naar Nkob. Vanavond zal ik best stijf zijn vermoed ik. Nkob is net een wildwest-plaatsje. Even buiten Nkob ligt Auberge Ennakhil Saghro, een fijn verblijf, eenvoudige kamers met een prachtig uitzicht en verwarming. Geen overbodige luxe, het is koud ’s nachts. Vroeg er in, de beentjes hebben rust verdiend!

Afgelegde afstand: 71 km – Totale afstand: 71 km

Maandag 23 december 2013: Nkob – Alnif

Weer een lange nacht gemaakt. Een beetje stijfjes. Hoewel Irma gisteren lekker fietste werkt een spier in haar linkerknie niet mee. De pijn is nog niet weg. Forceren is niet slim, leuk is het ook niet, maar Irma regelt een transport en neemt vandaag rust. Verstandig. Er komen nog genoeg fietsdagen.

Met een kus rij ik voor negen uur weg. Jammer niet samen op pad te gaan. De zon straalt, al voelt het nog fris aan. De eerste twintig kilometer zijn vals plat naar beneden, dus het gaat hard. Een Peugeot 504 Familiale toetert luid. Irma! Een enorme stationwagen uit de tijd van de Tempellaan een donkere rookwolk achter zich aan trekkend.

In een dorpje koop ik wat biscuits en vul de watervoorraad aan. Ondertussen sla ik het leven gade. Een kip wordt met een hoop gekakel op de weegschaal gezet en vervolgens een kopje kleiner gemaakt. Het staat allemaal ver van ons af. Iemand vraagt wat mijn fiets kost. Die ken ik. Dat het veel geld is gaat hem niks aan, een lage prijs noemen heeft ook geen zin, dan wil hij ‘m meteen kopen. Universele handelsgeest!

Ik klim het dorp uit en rij nu echt in de woestijn. Vlak, zand, verlaten, dor. De zon staat hoog aan de hemel, maar schijnt niet indringend. Ik smeer me geeneens in. De schakeringen rood van de bergen in de verte zijn van een enorme schoonheid. Het is een genot hier te fietsen. Een prachtig land.

Het is helemaal stil. Amper auto’s, geen geluiden in de verte. Ik hoor alleen het geraas van mijn fiets en het kraken van mijn zadel. Mooi. Tegelijkertijd valt me op dat er langs de weg bijna geen afval ligt. Dat is in veel landen inclusief Amerika wel anders. Is de weggooimaatschappij hier nog niet doorgedrongen of leven Marokkanen met meer discipline c.q. gebruiken ze alles tot de laatste draad?

Ondertussen stamp ik flink door. Veel vals plat, een kwestie van het juiste verzet vinden en in een continu tempo de pedalen ronddraaien. Het is net of ik lekker warm gedraaid ben, het gaat allemaal soepel. Tegen tweeën arriveer ik bij de kashba en wordt door de eigenaar hartelijk ontvangen. Irma zit heerlijk buiten in de zon, een omelet Berber stilt de trek en zelfs een biertje is hier te krijgen!

Ik luier, geef mijn benen rust, dommel wat. Het eten smaakt goed. Soep, die tot nu toe steeds aangekondigd wordt als Moroccan Soup en als hoofdgerecht een vleesschotel uit de tajine en gestoomde groenten. Gezellig is het niet onder de spaarlampen, genieten doe ik wel! Mooi ook dat Irma en ik in deze sferen elkaar weer vinden in hetzelfde.

Back to the bike zou deze vakantie kunnen heten. Het voelt goed!

Afgelegde afstand: 80 km – Totale afstand: 151 km

Dinsdag 24 december 2013: Alnif – Rissani

Het voelde ’s nachts een beetje als in een Amerikaans motel. Een loeiende airco, nu voor de warmte. De kashba is uitgestorven. Kennelijk heeft een groep al heel vroeg ontbeten, gezien de ravage die de tafels ‘siert’.

Negen uur vertrek. Irma kijkt hoe het gaat tot Alnif, een kleine 15 kilometer verderop. Het landschap blijft prachtig, Marokko is een waar fietsersparadijs. Die conclusie durf ik al wel te trekken.

De knie werkt nog niet helemaal mee. Wat te doen? De dag is lang en desolaat naar Rissani. Irma neemt het zekere voor het onzekere en ritselt vervoer, een blauwe Renault 5 met een Marokkaan die geen woord Frans spreekt…… Ik vervolg de tocht, maar mijn vreugde duurt slechts dertig kilometer. Bij het afdalen klap ik tweemaal achtereen door gaten in het wegdek met een slag in mijn wiel tot gevolg. Mmm, nog niet eerder mee gemaakt. Nadere inspectie leert me dat twee spaken slap hangen. Ik waag me er niet aan de zaak op te lappen en verder te rijden, het is toch een zwakke plek.

Tja, daar sta ik dan in de woestijn. Duim omhoog. De eerste lift gaat snel maar brengt me slechts enkele kilometers verder. Leuke gasten. Hij is eigen baas en handelt in fossielen. Hij zet zijn broer en neefje af bij het familiehuis en rijd me door naar een strategischer plek om te liften. Dan gebeurt er een uur vrijwel niets. Er is bijna geen verkeer. In de schaduw van een nederzetting wacht ik het geraas van naderend verkeer af. Toch iedere keer weer spannend wat voor wagen het zal zijn. Twee wilde mannen in een oude Citroen Visa stoppen en willen me wel meenemen……. ze turven omgerekend duizend euro in het zand!

De stilte, de stilte, ik ben het niet meer gewend. Het valt des te meer op als het geluid van een voorbij razende wagen verstomd in de verte. Hoewel mijn blik gericht is aan te komen bij de bestemming van vandaag, heb ik er ook wel veel lol in. Onveilig voel ik me geen moment.

Een vrachtwagen stopt met een laadbak vol keien. Hij zet me even verderop af bij het enige tankstation op de route, hier heb ik meer kans. Daar ritsel ik een gele Renault 5 en stap een uurtje later uit in Rissani. Irma heeft zich ook goed vermaakt. Vandaag was in het dorp schapenmarkt en ezelmarkt en met de eerste klas saffraan is er in de keuken aan de Mathenesserlaan 291 voor een jaar genoeg!

Het is goed toeven in deze kashba. Bij het borrelen buiten op het terras wordt een schaal gloeiende kolen gebracht om warm te blijven. Het koelt snel af als de zon weg is en het is vroeg donker. Wat een sterrenpracht maakt zich van de hemel meester!

Afgelegde afstand: 43 km – Totale afstand: 194 km

Woensdag 25 december 2013: Rissani – Merzouga

Bijtijds op, het ontbijt kijk ik bij het wakker worden al naar uit. Iedere ochtend pannenkoeken, brood met zoetigheid en koffie die over het algemeen best te drinken is. Het eerste dat ik vandaag moet regelen is de slag in mijn wiel. Ik schaam me een beetje dat ik dat niet even uit de losse pols doe, het is te lang geleden en ik ben bang het wiel te verprutsen zodat ik verder van huis ben!

Fietsenmaker nummer een kan er nog minder van dan ik. De spaken buigt hij recht, maar vervolgens wil hij de remblokken verstellen om de slag in het wiel de ruimte te geven! Wegwezen! De volgende heeft er meer verstand van en het instrumentarium om het wiel goed te kunnen richten. Geregeld, ik ben weer mobiel.

Nog even shoppen! Labello, water en twee rollen biscuit voor onderweg. Fraai dat het beeld op straat in tweede en derde wereldlanden vrijwel universeel is, zoals die dat voor de winkelstraten van de eerste wereld ook is. De drukte, de handel, brommers, overal rotzooi, handkarren, ambachten, aangename geuren en stank, verschoppelingen, vee, reclames uit andere tijden, ik vind het altijd heerlijk me er een weg door te banen, helemaal op mijn tweewieler.

Fietsen! Het gaat meteen lekker, ook Irma heeft een goede tred te pakken en minder last van haar knie gelukkig. Naarmate de zandduinen dichterbij komen wordt het landschap leger en desolater. De wind heeft vrij spel. Het zand stuift nu al behoorlijk, laat staan in een zandstorm die hier regelmatig voorkomt. Het moet dan echt zwart voor de ogen zijn.

Irma heeft gisteren op de markt de uitnodiging aanvaard te komen lunchen in Merzouga. Zo gezegd, zo gedaan. Bij het begin van het dorpje belt Irma en binnen vijf minuten fietst Junez voor ons uit. Kruip door sluip door. Hij werkt bij een klein maar mooi guesthouse met prachtig uitzicht op de zandduinen. Inmiddels is het al tweede helft middag en willen Irma en ik het liefst meteen door, maar ja, hij heeft een lunch voorbereid….. een smaakvolle tajine met veel groenten en kruiden en mandarijntjes toe.

De tocht naar Auberge du Sud is schitterend. Off piste, het is sporen zoeken in zand, wasbord en puin in het schemer van de zon die de zandduinen steeds in andere kleuren oranje en rood tovert. Prachtig. Dit fietsen is spectaculair! De herberg ligt aan de voet van de zandduinen.

Met het laatste licht van de dag pulkt Irma bij mij de hechtingen eruit. Gelukkig heb ik er bij het dragen van mijn helm de afgelopen dagen geen last van gehad. En binnenkort kan ik mijn haar weer eens fatsoenlijk wassen!

De eetkamer is sfeervol met een haardje aan. Een paar ballen en slingers in de hal doen denken aan kerst, maar niemand is er mee bezig hier. Een kerst zonder alcohol, dat is lang geleden. Zelfs in Patagonia elf jaar geleden sleepte ik een pak wijn mee naar boven!

Afgelegde afstand: 50 km – Totale afstand: 244 km

Donderdag 26 december 2013: Merzouga

Het ontbijt is dit keer buiten met uitzicht op de zandduinen. Fraai. De route die we gisteren off piste hebben gefietst staat vandaag weer op het programma en morgen weer! De lokale agent heeft zich vergist bij de boeking! Geeft niet, gisteren was het prachtig, vandaag weer en morgen doe ik met liefde nog eens over! Dat is diep in mijn hart toch het mooiste fietsen. Zwaar, maar zo een met de natuur…… Irma denkt er net zo over. Food for thoughts…….

De dag is lekker lang, zoals een echte tweede Kerstdag! Irma leest en ik werk aan een goed stuk voor een aanstaande opdracht en teksten voor mijn eigen website. Een week op pad, het voelt als een eeuwigheid.

Ik vroeg me af hoe de mensen hier van water voorzien worden. Er blijkt een enorme waterleiding onder de grond te lopen vanaf de stuwmeren. Blauwe deksels die soms langs de weg opduiken verraden de aanwezigheid. Ik weet nog dat ik in Los Angeles langs de ‘waterader’ fietste, de aorta die heel Los Angeles van water voorziet. Iedere vijf minuten vloog er een helikopter overeen, bang als ze zijn voor vergiftigingsacties van terroristen!

Einde middag voel ik me echt een toerist als ik op een kameel klim voor een sunset in de zandduinen. Eigenlijk is zelf wandelen lekkerder, maar ach, soms horen dit soort uitstapjes erbij. De natuur is wel prachtig, helemaal als de duinen nog onbetreden zijn. De zon kleurt ze steeds in andere tonen oranje en rood. Prachtig.

Ook de terugrit is fraai. De zon is onder, de lucht kleurt donker, sterren schijnen. De kamelen bokken soms. Ze worden vijfentwintig jaar oud, kunnen in de winter vijf dagen zonder water, in de zomer twee dagen. Kamelenvlees wordt wel gegeten, alleen van jonge kamelen.

Tijdens het diner schuift een Duitse fietser aan die ook vanaf Zestienhoven vloog vorige week. Leuk even bij te praten en ervaringen uit te wisselen. Het lijkt me koud ’s avonds te kamperen met temperaturen die vaak onder de nul graden liggen, al zal het ook z’n charme hebben!

Afgelegde afstand: 12 km – Totale afstand: 256 km

Vrijdag 27 december 2013: Merzouga – Erfoud

Het haardvuur knettert uitnodigend om half acht bij het ontbijt. Het is best druk met gasten. Ik lees wat andere reisverslagen van fietsers door en droom al over volgend jaar!

De route vandaag zal grotendeels off piste zijn. Irma en ik hebben er allebei zin in. De zon schijnt al lekker warm en het is fraai fietsen over de vlaktes met in het oosten de duinen die steeds meer vervagen. Langzaamaan daalt bij mij het besef in wat een barre vlakte de Sahara is. Hier is amper leven mogelijk, behoudens in de oases. Het heeft al twee jaar niet geregend hier!

De grens met Algerije is slechts veertig kilometer verderop. Tot enkele jaren terug konden de Berbers hun nomadische bestaan makkelijk leiden en speelde de grens geen rol van betekenis in hun verplaatsingen. Dat is nu totaal anders. De grens wordt streng bewaakt door militairen. De relatie tussen Marokko en Algerije is gespannen, mede ingegeven door de extremistische ontwikkelingen in Algerije.

Het fietsen is een genot. Wel zwaar en goed uitkijken, want soms glijden de banden weg in het fijne zand. Wasbord doet de fiets en mezelf soms flink trillen, het hoort erbij. Het tempo ligt lager, maar dat is onvermijdelijk off piste. Het mooie is dat er bijna geen verkeer is en niemand die ons lastig valt. Af en toe staat er een nederzetting of kashba, verder is het een zand- en grindbak!

Soms kan ik al zo’n zin in eten hebben…… de omelet Berber in een oase smaakt en vult goed. Een lunch is zo’n lekker rustmoment als er al behoorlijk wat kilometers op de teller staan en er daarna nog wat te fietsen zijn. Vandaag is zo’n dag. Vierendertig in de benen, nog circa vijfentwintig te gaan.

De onverharde weg is bar en boos. Bijna alleen maar wasbord, de snelheid zakt tot heel laag. Irma en ik slaken een zucht van verlichting als de weg overgaat in asfalt, wat een comfort plots. Het gaat hard. In Erfoud is veel dicht, het is vrijdag, de islamitische rustdag. Even buiten Erfoud ligt de kashba. Ik spoel al het stof van mijn lijf en kan mijn haardos eindelijk in totaliteit soppen! Vroeg slapen, morgen wordt een lange dag.

Afgelegde afstand: 60 km – Totale afstand: 316 km

Zaterdag 28 december 2013: Erfoud – Tinejdad

Slapen doe ik hier iedere nacht lang en diep, ook nu weer dik negen uur op de teller, dat zou me thuis niet lukken! Een matig ontbijt, snel op de fiets voor een forse dag. Aan de bak! Het eerste stuk is direct pittig omdat er wegwerkzaamheden plaatsvinden. Er ligt een vervelend soort tapijt van groot en scherp grind. Het doet me denken aan de Carretera Austral in Chili, waar grote machines af en toe de weg weer om ploegden om het berijdbaar te houden voor het verkeer, een ramp voor de fietser. Gelukkig duurt het niet lang.

’s Ochtends voert de weg door lintbebouwing. Er is meer verkeer en er gebeurt meer langs de weg. Leuk om het dagelijkse leven gade te slaan, maar mijn hart gaat weer open als ik helemaal in de natuur fiets. Het gaat lekker, al is het veel vals plat vandaag. De wegen zijn soms kaarsrecht. In de verte de Hoge Atlas met zelfs sneeuw! Ik passeer veel oude waterputten en ondergrondse irrigatiesystemen. De waterleiding heeft hun functie geheel overgenomen!

In een dorp maakt een Marokkaan met liefde een omelet en jaagt opdringerige kinderen weg. In de zon is het 25 tot 30 graden Celsius, in de schaduw is het gewoonweg fris. Vijftig kilometer staat op de teller, op voor de volgende veertig!

Het landschap is werkelijk prachtig, de bergen zijn hoger, ruiger en het uitzicht is weidser. Dan plots boem! In een dorpje kijkt een Marokkaan op de fiets niet uit en zwaait naar links, niet meer te vermijden voor Irma. De fietsen haken in elkaar en Irma dondert op de grond. Gelukkig valt het mee. De tassen en zijn fiets hebben de val gebroken en Irma anticipeerde goed omdat ze de val zag aankomen. Een geschaafde knie (de andere!), maar de schrik is er niet minder om. In een mum van tijd staat er een menigte omheen……

Weg uit de drukte. Buiten het dorp verzorgen we de schaafwond en Irma komt wat bij. Dat was schrikken, maar Irma herpakt zich heel snel. In mum van tijd vliegen de laatste twintig kilometers onder de wielen door.

Even denk ik dat ik het allemaal niet kan bijhouden! Wat blijkt, mijn achterband is zacht! Ik hoorde al zo’n raar geluid, het lijkt wel of mijn banden kleven aan het wegdek. Even bij pompen en vanavond nazien op de kamer, want lek zal de band zeker zijn.

Vanavond een overnachting in een ksar in Tinejdad. Het is een van de weinig ksar’s die bewaard is gebleven. Het complex is overweldigend, uitnodigend en sfeervol. Een warme douche, lekker eten, de band is simpel te verhelpen (plakkertje van zes jaar terug heeft losgelaten!) en vroeg slapen na deze enerverende maar overall mooie fietsdag!

Afgelegde afstand: 94 km – Totale afstand: 410 km

Zondag 29 december 2013: Tinejdad – Todra Gorges

Het is acht uur als ik wakker word. Oef, tien uur geslapen! Ik bunker wat pannenkoeken met vijgenjam weg en koffie. Hoewel het al laat is nemen Irma en ik toch wat tijd om het ontbijt te laten zakken, dat fietst straks fijner.

Terug op de hoofdweg oogt de route vlak, maar schijn bedriegt…… vals plat! Soms lijkt de weg even mee te zitten, maar ook dan blijkt het vals plat te zijn! Geen probleem, ik maal in rustig tempo door. Na iedere tien kilometer een korte stop.

Er is veel verkeer op de weg, het voelt nergens bedreigend. Marokkaanse chauffeurs toeteren vooraf en houden vaak in. De omgeving is weer prachtig. Blauwe lucht, iets koeler dan gisteren en aan de horizon steeds het zicht op de diep rode bergen.

In Tinerhir staat de teller op zevenenveertig kilometer. Tijd voor lunch. De weg splitst zich hier in de hoofdweg en een route de Todra Gorges in. Die staat voor vanmiddag op het programma. Nog meer klimmen met steile passages!

De klim begint fraai met een uitkijkpunt op een oase en ksar’s. Het gaat steil omhoog, de weg is niet al te best en er moet best wat verkeer over heen. Opletten dus. De rotsen aan weerszijden vernauwen zich. Er is veel bebouwing langs de weg. Ondertussen klim ik door, maar geniet van de omgeving, het is ronduit pittoresk. Ook Irma trapt goed door, ondanks een knie die nog niet helemaal ok voelt.

De Todra Gorges zelf doen toeristisch aan met stalletjes en eetgelegenheden. Het water klettert van de rotsen, wel mooi. Het venijn zit in de staart, het is nog vijf kilometer stug doorklimmen naar de herberg, maar die blijkt de moeite van de inspanning meer dan waard! De kamer is in een grot, fenomenaal! Het lijkt wel of Joep van Lieshout deze kamer onderhanden genomen heeft.

Moe, moe, moe, dat zijn Irma en ik. Van de warme douche kikker ik enorm op. In de Auberge is het ’s avonds gezellig toeven. Een flesje rode wijn, lekker eten en warm. Ik voel me helemaal rozig. Inspanning loont, 1.800 meter geklommen, het was een mooie dag! Morgen een rustdag, ik heb er zin in!

Afgelegde afstand: 70 km – Totale afstand: 480 km

Maandag 30 december 2013: Todra Gorges

Vandaag een rustdag en hoe. Ik laat het ontbijt me welgevallen en start in het boek Elementaire Deeltjes van Michel Houellebecq. Ik hoef deze dag geen stap te veel te zetten, het boek is een pageturner! Eerst binnen bij de kachel, daarna buiten in het zonnetje. De uren verstrijken ongemerkt. Einde van de middag doe ik even een tukkie. Irma is ook gegrepen door een boek, zo wordt het een heerlijke dag. ’s Avonds de gezellige warmte van de Auberge met lekker eten en een Marokkaanse wijn. Morgen weer fietsen, vroeg er in…… de tweede nacht in de grot!

Dinsdag 31 december 2013: Todra Gorges – Boumalne

Oud Jaar! Jaren achtereen ontvingen Irma en ik een grote club vrienden bij ons thuis voor een enorm feestmaal. Na zeven succesvolle edities was het mooi een punt achter de reeks te zetten. Het is ook leuk om op andere momenten alle potten en pannen uit de kast te halen zoals vorig jaar voor de buren begin januari.

De keren dat ik fietste op Oud Jaar waren het zware dagen herinner ik me. Twaalf jaar terug in Patagonia zetten Fons en ik na een inspannende rit de tentjes op een dorpsplein neer met de afspraak elkaar om twaalf uur ’s nachts te wekken. Het werd een gebakken eitje waar Fons mij om een uur of acht de volgende ochtend wakker maakte!

Een jaar later was de tocht nog zwaarder in Laos om Vientiane te halen. In het donker reden Fons en ik de hoofdstad zonder straatverlichting de weg zoekend en kuilen vermijdend! Een douche deed wonderen en met wat expats en andere toeristen beleefden Fons en ik een mooie avond!

Met deze historie en mooie herinneringen in gedachten stap ik samen met Irma vroeg op de fiets. Eerst weer afdalen (en klimmen!) naar Tinerhir. Het is ijskoud en van lekker afdalen is geen sprake: of het wegdek is te slecht, of er is teveel verkeer of het is zo steil dat losgaan niet verantwoord is of een combinatie daarvan! Heel af en toe stappen Irma en ik af als een straaltje zonneschijn zich prijsgeeft, even opwarmen……

In Tinerhir terug naar de hoofdweg voor het vervolg van de tocht. Het stadje is druk, levendig en stoffig, want de weg ligt helemaal open voor renovatie. Het is fris vandaag en er is al vroeg een flinke wind opgestoken…… tegen! Het is werken geblazen, want het is ook nog eens klimmen. Iedere keer wisselen tussen verzet om een mooie gelijkmatige tred te behouden.

Af en toe een stop. Even bijkomen, wat koekjes eten om de brandstoftank gevuld te houden, een slok water en weer voort. Uur na uur verstrijkt, het gaat niet hard en de dag is nog best lang. Genieten is anders. Eergisteren was ook een pittige tocht, maar een mooie.

Hoewel de omgeving weer fraai is met aan de horizon zelfs sneeuw van de Hoge Atlas ben ik blij als ik Boumalne zie liggen. Een kashba, een warme douche die lonkt en op voor Oud en Nieuw met Coca Cola! Deze tocht kan ik beschrijven in het rijtje van Chili en Laos! Morgen weer verder. Ik ben benieuwd of we vanavond twaalf uur halen……. Bekaf zijn Irma en ik!

Afgelegde afstand: 74 km – Totale afstand: 554 km

Woensdag 1 januari 2014: Boumalne – Gorges Dades

Was gisterenavond geen topper (buffet met Coca Cola en om tien uur tukken!), vandaag is een prachtige eerste dag van het nieuwe jaar! Fitte benen, fijne fietsen, een mooie route, nog een kleine week vakantie en elkaar!

In het centrum van Boumalne wijst niets op Nieuwjaarsdag. Just another day. Heerlijk even rond te scharrelen om water en biscuits te vinden en het dagelijkse leven gade te slaan. De slager hangt het net geslachte vee te drogen voor zijn nering.

De rit naar de Gorges Dades staat vandaag op het programma, dertig kilometer met per saldo net zoveel klimmen als dalen (en morgen vice versa!) de bergen in. Het gaat lekker. De omgeving is direct prachtig. Veel lintbebouwing en dus veel leven op straat. De doorzichten op de akkers en het andere groen kleuren schitterend bij de tonen diep rood van de rotsen.

Geen haast vandaag. Een café au lait gaat er wel in op een terras met uitzicht. Irma en ik zeggen niets, dit is intens genieten. Iedereen in Nederland ligt waarschijnlijk nog bij te komen van een late avond. Gisterenavond had ik best even in Nederland willen zijn, maar vandaag wil ik voor geen goud ruilen!

De klimmetjes zijn af en toe best gemeen, maar geen probleem. Ik voel dat mijn benen weer sterk zijn zonder pap en ik vermoed dat ik ook wel wat overtollige kilo’s aan het kwijt raken ben. Ook wat dat betreft is een fietsvakantie een goede vorm van vakantie vieren, al kom ik tijdens zeilvakanties in ieder geval niet aan!

Twaalf uur. De maag begint te bonken. Een omeletje met uitzicht op de rotsen die plots veel ruiger geworden zijn. Een ontspannen uurtje, tijd om weer verder te gaan. Irma fietst ook lekker. De spier die tegenwerkte in de linkerknie heeft zich geschikt en laat zich niet meer horen, wel zo fijn, want forceren zou niet goed zijn.

Halverwege de middag is de kashba de la Valle het eindpunt van de fietsdag. Op het dakterras is het goed toeven in de zon met een biertje en het geruis van het water dat de vallei instroomt. In gedachten proosten Irma en ik op Leonie, die vandaag zeventig jaar wordt.

Een rustige dag verder, lekker ontspannen. De laatste pagina’s van Houellebecq en nog drie fietsdagen in het vooruitzicht!

Afgelegde afstand: 30 km – Totale afstand: 584 km

Donderdag 2 januari 2014: Gorges Dades – El Kelaa Mgouna

Bij het ontbijt scharrelen te veel mensen langs het brood, jam, koffie en pannenkoeken. Reden om nooit met een groepsreis te gaan! Hoe heerlijk is het dan op de fiets terug af te dalen naar Boumalne en de Gorges Dades te bewonderen. Het is weer prachtig. En het gaat snel, af en toe klimmen, maar het meeste gaat vals plat naar beneden!

Terug op de hoofdweg is het ook mooi. Lintbebouwing met veel leven op straat en wat meer verkeer. In een dorpje is het markt, even stoppen. Niet heel indrukwekkend, al ben ik iedere keer getriggerd door de kleuren en geuren van de stalletjes die kruiden en specerijen verkopen. Het fietsen gaat als een raket. Alles zit mee vandaag. Niet te veel wind, niet te veel kilometers, veel naar beneden zonder heel veel hoogte verliezen, een fijne fietsdag.

Enkele kilometers voor de kashba hoor ik mijn banden meer geluid maken, hetzelfde als van de week….. dat moet een lek zijn. Een snelle inspectie levert direct resultaat op, een scheurtje in de buitenband. De banden zijn nog goed van profiel en kwaliteit maar ook zeven jaar oud. Ze hebben zich goed gehouden, ik ga ze wel vervangen voor een volgende trip! Met een keer pompen red ik het net om bij de kashba aan te komen.

Met een prachtig uitzicht op de vallei eten Irma en ik een smakelijke omelet Berber, misschien wel de lekkerste tot nu toe. ’s Middags repareer ik mijn fiets en geniet met Irma van het zonnetje op het kleine balkonnetje.

Afgelegde afstand: 54 km – Totale afstand: 638 km

Vrijdag 3 januari 2013: El Kelaa Mgouna – Skoura

De een na laatste fietsdag. Ik zit er lekker in en Irma ook. Het ontbijt met uitzicht is fenomenaal. Uit het stadje in het dal achter de tafelberg komt de dauw omhoog. Net als gisteren bij het eten ontwikkelt zich een boeiend gesprek met een Nederlander. Hij is 63 jaar oud, heeft al veel gereisd, maar zijn vrouw wil niet meer ver weg naar behoeftiger landen. Soms piept hij ‘m daarom even alleen of met zijn zoon. In de jaren zeventig heeft hij veel in Azië gereisd en later ook regelmatig gefietst in den vreemde.

Het is al half elf, hoogste tijd te vertrekken. Terug naar de hoofdweg. Het is glooiend landschap, klimmen en dalen, maar lekker. Wat geniet ik. Na de lintbebouwing is het landschap weer helemaal open en verlaten. De bergen in de verte, diepblauwe lucht, kristalhelder zicht, de rode tonen, het blijft een prachtig geheel, beelden die me bij zullen blijven.

Een lunch bij een café langs de weg, even een moment van rust. Daarna is het flink klimmen naar tafelgebergten, drie achter elkaar. Het gaat steil omhoog, maar met mijn getrainde benen geen probleem. De dag gaat snel. Skoura is prachtig gelegen in een vallei met heel veel palmen. De weg naar de kashba is onverhard met wasbord. Nog even werken dus.

De kashba ligt eveneens fraai met rondom vrij uitzicht. De eigenaar is aller hartelijkst zoals zoveel mensen in Marokko. Al snel staat de Berber whisky op tafel: een synoniem voor Marokkaanse thee met suiker. De schaal met dadels is snel opgepeuzeld. Mmmm!

Zelfs met de ondergaande zon is het nog goed toeven buiten. De lucht kleurt in fraaie diepe tinten. Ik snel naar mijn camera om het trachten vast te leggen.

Net als gisteren is het eten eenvoudig, maar smaakvol. Weer geen alcohol, ik begin er aan te wennen! Irma en ik kijken allebei al met ontzettend veel plezier terug op de vakantie. Een geslaagde onderneming! Zeilen zal de hoofdmoot blijven vormen, maar einde van jaar gaan de fietsen weer in het karton de wereld over! Die afspraak staat. Waar naar toe, dat is nog te bezien, maar de eerste ideeën komen al bovendrijven!

Afgelegde afstand: 65 km – Totale afstand: 703 km

Zaterdag 4 januari 2014: Skoura – Ouarzazate

Vandaag de laatste fietsdag. ’s Ochtends doen Irma en ik het rustig aan en lezen op het dak van de kashba. Er staan weinig kilometers op het programma. Ik mijmer wat over mijn wereldfiets-carrière………

Van 1982 – 1984 fietste ik met Paul en Stijn naar een boer in Wijk bij Duurstede, het Veluwemeer en als ‘klapstuk’ een rondje IJsselmeer. Met Marc en Jeroen fietste ik op mijn Gazelle met trommelremmen en drie versnellingen naar Limburg en een jaar later naar Luxemburg. Mijn liefde voor vakantiefietsen en kamperen is daar geboren.

In 1989 begon het grotere werk. Ik spaarde een jaar lang voor een Snel randonneur en fietste met Peter vanuit Driebergen naar Nice. Ik voelde dat de wereld voor me open lag en zou nooit meer zoveel tijd krijgen als in de zomermaanden tijdens mijn studie. Van 1990 – 1994 fietste ik met Peter in Canada, Thailand, Indonesië, Colorado, Alaska en Australië. Toen heb ik een aantal jaren meer met de rugzak gedaan. Ook mooi met trektochten in de Himalaya (India en Nepal met pappa) en het zuidwesten van Amerika.

In 1999 begon het weer te kriebelen. Ik kocht een nieuwe Snel 26” en fietste in Ecuador, Chili, Vietnam, Laos en Thailand met Fons, die ik in Ecuador tegenkwam. Stuk voor stuk prachtige reizen. Irma gaf ik vrijwel gelijk een Snel 26”, ze moest dus wel met me mee!

De reeks zette zich voort met tochten in Kenia, Los Angeles, Cambodja, Canada, Alaska en twee mooie tochten in het Zuidwesten van Amerika, van Flagstaff naar San Diego en van Santa Fe naar Las Vegas. In 2008 kochten Irma en ik de Zilt. Sindsdien is de Noordzee ons vaargebied en was het fietsen voor even over.

Nu, met Marokko erbij, heb ik ruim 20.000 kilometers in de wereld gefietst, verspreid over alle continenten. Zoals gezegd, het zeilen zal voor Irma en mij de hoofdmoot blijven vormen, maar het fietsen gaat een vierde episode in, dat weet ik zeker! Oude liefde roest niet!

Het is best nog klimmen en dalen naar Ouarzazate. Langzaamaan kondigt zich een grotere stad aan. De elektriciteitscentrale, een golfcourse, meer verkeer, bredere wegen en voor het eerst zie ik Marokkanen in korte broeken lopen. Het losbandige leven!

Het zit er op. Morgen terug naar Marrakech, nog een goeie twee dagen daar en woensdag weer aan de slag! Ook weer zin in.

Bij wijze van afsluiting van de fietstocht gaan we eten in Chez Dimitri. Pas half acht gaat die open dus Irma en ik lopen nog wat in de omgeving. De slagerijstalletjes zijn indrukwekkend. Ik heb toch de indruk dat ze zeer hygiënisch met vlees omgaan. Ik zie nooit veel hangen. En de kippen zijn verser dan vers. Ze zitten rustig te wachten op wat komen gaat. Bij een andere slager zie ik schapenschedels waarvan kennelijk de huid is afgebrand. Met een groot mes wordt er een doormidden gekliefd. Ja, alles gaat op hier, tot de hersens aan toe!

Het eten is ok. Lekker om weer eens een goed stuk rood vlees te eten. Aan de wand hangen portretten van filmsterren die in de studio’s van Ouarzazate hun kunsten vertoond hebben, het Hollywood van Marokko. Er zijn hier vele beroemde films opgenomen.

Terug in de taxi, een Mercedes 200 D. Die auto zou ik ooit nog wel eens willen hebben of liever een 280 E of 300 SE, maar de Nederlandse regering maakt het er niet makkelijker op zo’n bak te rijden. En trouwens, ik heb een hele fijne wagen en rij amper kilometers, dus waar heb ik het over. Maar dromen mag toch!

In de lobby van het hotel werk ik mijn dagboek bij. Irma is al gaan slapen….. rozig van de dag en de wijn!

Afgelegde afstand: 38 km – Totale afstand: 741 km

Zondag 5 januari 2014: Ouarzazate – Marrakech

Vroeg op. De fietsen in de dozen en klokke tien uur vertrek voor de rit terug naar Marrakech. In omgekeerde richting is het weer een prachtige tocht over de Atlas. Zou spectaculair geweest zijn dit te fietsen……. maar ook heel zwaar!

In Marrakech gaat het snel, een kruier voor de bagage, een mooi traditionele riad en snel de straat op! Het is namiddag warmer en drukker dan twee weken terug. Op aanraden van de Nederlander die Irma en ik spraken in El Kelaa Mgouna naar Mella, een wijk nog net in de Medina met Joodse invloeden. Er is geen toerist te bekennen. Smalle steegjes, spelende kinderen, een heel eigen sfeer. Iedereen wijst naar de synagoge, van jong tot oud……

Op Djernaa el Fna is het druk. Irma en ik slaan het gade vanaf een van de dakterrassen. Een fraaie sfeer in de ondergaande zon met de dampen van de eetstalletjes.

Vandaag doet me denken aan andere fietsvakanties wanneer de tocht er op zit en nog enkele dagen in urbane omgeving resten. Ik moet dan wennen, vandaag ook. De drukte, de uitlaatgassen en plots uit het ritme van het fietsen in het dagelijkse leven van velen. Wat dat betreft hadden Irma en ik er zo nog wel twee weken aan willen plakken hier. Gewoon lekker door!

Maar ik heb ook weer veel zin te gaan beginnen. Volgens mij geniet ik zo intens van een vakantie omdat ik weet dat het schaarse tijd is. Het zal woensdagochtend best wennen zijn bij de eerste afspraak die op het programma staat!

Eten doen Irma en ik vanavond op het plein. De mannen trekken ons met hun mooie praatjes zowat de stalletjes in. Veel toeristen natuurlijk, behalve bij de stalletjes met enkel schapenkoppen! Daar zie ik alleen Marokkanen peuzelen…….

Ach, het eten is allemaal niet zo bijzonder, maar door aan te schuiven aan de lange tafels voel ik me deelgenoot van het gebeuren op het plein. Het is energiek en fascinerend. Het centrale punt van Marrakech.

Maandag 6 januari 2014: Marrakech

Opstaan zonder wekker. Ontbijten in de patio van de riad. De eerste mails die duiden op werken rollen vanuit Nederland binnen. Voor Irma en mij nog twee dagen weg! Het voelt als een hele lange vakantie waar maar geen einde aan komt.

Via weer nieuwe soukhs naar Maison de la Photographie. Een prachtig gebouw en een mooie verzameling. Gesticht vanuit privécollecties met een keur aan foto’s van Marokko over de periode 1870 – 1950. Ook mooie autochromes, foto’s die van achteren belicht worden, de allereerste vorm van kleurenfotografie. Zeer de moeite waard en heerlijk weer even tussen kunst rond te lopen.

Het dakterras van Maison de la Photographie is zeer aantrekkelijk met een prachtig zicht op de stad en de bergen. Een thee en aansluitend een smakelijke lunch. Ik raak niet uitgekeken op het beeld. Het voorgerecht van aubergines is verrukkelijk. In de keuken vraag ik het recept na…..

Het is inmiddels halverwege de middag. Marrakech is toch wel erg fascinerend om door heen te lopen. Overal is het ambacht zichtbaar. Houtbewerking, metaalbewerking, lassers, bakkers, garages. Een mooi straatbeeld. Alleen zo hinderlijk dat de brommers zich er met een hoop lawaai, snelheid en uitstoot door heen wringen. Van rustig lopen is geen sprake en het slaat op mijn longen. Onbegrijpelijk dat dit nog toegestaan is……..

De collectie van Bert Flint is fraai om te zien. Potten, tapijten, sierraden, tenten, houtsnijwerk, kledingstukken en meer uit het rurale Marokko en de Sahara. Hij noemt het geen kunst, dat wordt het pas als het tentoongesteld wordt. Een prachtig gebouw ook. Mooi initiatief, een document van de tijd, al is bij mij wel de vraag wat de toekomst van een dergelijke verzameling is. Zijn huis en collectie heeft hij geschonken aan de universiteit van Marrakech. Naar ik hoop blijven zij zijn levenswerk in perspectief van de actualiteit zetten.

Vanaf een dakterras in de buurt zie ik de zon ondergaan en zie in het avondrood in witte strepen vliegtuigen hun weg richting Europa banen. Morgenavond terug. Woensdag aan de slag. Veel zin in. Er staat veel op stapel wat in korte tijd moet gebeuren. Maar de accu is vol, dus het zal allemaal wel lukken!

Om de hoek van de riad zit een groter hotel waar Irma en ik een flesje op de goede reis kapot slaan. Bij aanstaand vertrek uit een land voel ik of ik er nog eens zal komen of niet. In Marokko ga ik terugkomen, dat weet ik zeker. Vermoedelijk op de fiets in de Anti-Atlas of richting het Noorden trappen. Wanneer, dat zal de tijd uitwijzen.

Mijn dagboek zit er voor nu weer even op. Eerst werken, maar eind maart gaat de Zilt al weer te water!

Gracia a la vida!